Werk als weg uit armoede?
Al te gemakkelijk veronderstellen mensen dat werken de oplossing is om armoede te verhelpen. Armoede is een tekort aan inkomen en betaald werk kan dat inkomenstekort oplossen. Dat klopt tot op zekere hoogte. In België zijn relatief weinig ‘werkende armen’ maar ze bestaan wel. Belangrijk is ook het armoederisico. Alleenstaanden, laaggeschoolden en deeltijds werkenden lopen veel meer risico om in de armoede terecht te komen.
Om armoede tegen te gaan moet werk ‘waardig’ zijn: mensen moeten een voldoende hoog inkomen uit werk halen, met goede arbeidsomstandigheden en aangepast aan hun mogelijkheden en persoonlijke situatie. Het mag ook niet nodig zijn om meerdere jobs te doen, met lange werkdagen, ten koste van het gezinsleven of het welzijn van de werknemer. Daarnaast moet de combinatie van deeltijdswerk en een uitkering voor meer mensen als oplossing mogelijk worden.
Welzijnszorg wil bijdragen om waardig werk voor iedereen toegankelijk te maken. Daarom presenteren we drie recepten voor waardig werk:
RECEPT 1 UITSLUITING AANPAKKEN
Om te beginnen moeten mensen letterlijk op het werk geraken. Als er niet op het juiste moment een bus of trein het juiste traject rijdt, geraken mensen simpelweg niet op tijd op de werkvloer. Vervoersarmoede is dus een grote hinderpaal in de zoektocht naar werk. Vermits kinderen altijd opvang en zorg nodig hebben, is betaalbare en beschikbare, kwaliteitsvolle kinderopvang op de juiste momenten ook van essentieel belang.
Er zijn heel wat uitsluitingsmechanismen zoals discriminatie op basis van afkomst, nationaliteit, taal, leeftijd, scholingsgraad en handicap die ervoor zorgen dat mensen heel moeilijk een kans krijgen op de arbeidsmarkt. Zo gaat heel veel potentieel verloren en raken mensen ook ontmoedigd. Leven in armoede tast het zelfvertrouwen aan, wat het moeilijk maakt zichzelf te ‘verkopen’ op een sollicitatiegesprek.Vaak weten mensen in armoedesituaties ook onvoldoende welke mogelijkheden er zijn qua ondersteuning, opleiding, en kansen op de arbeidsmarkt.
‘Werk moet lonen!’, we horen het vaak. Uit onderzoek blijkt dat mensen die niet werkten, en dan voltijds aan de slag kunnen een voldoende grote stijging zien in hun inkomen. Werk loont dus voor wie voltijds werkt. Het wordt lastiger voor mensen die deeltijds moeten werken omdat ze zorgtaken hebben, ziek zijn, een handicap hebben of omdat het werk in sommige sectoren altijd als deeltijds wordt aangeboden. Gaan werken brengt ook kosten met zich meedie door deeltijds werk niet altijd voldoende gecompenseerd worden. Het is moeilijk om inkomens uit werk en uitkeringen met elkaar te combineren en er is vaak te weinig informatie over wat mensen echt zullen overhouden. Door dat gebrek aan informatie durven mensen zich niet altijd aan een deeltijdse job wagen.
RECEPT 2 EEN AMBASSADEUR VOOR WERKZOEKENDEN
Doordat werkzoekenden in armoede vaak te maken krijgen met achterstellingen en uitsluitingis het belangrijk dat iemand het voor hen opneemt. Al te vaak hebben mensen het gevoel dat bemiddelingsdiensten er enkel zijn om hen te controleren en hen te verplichten werk aan te nemen dat niet bij hun wensen, ambities of mogelijkheden past. Al te vaak krijgen mensen te horen dat ze zichzelf moeten verbeteren en bijschaven, dat ze niet voldoen. Al te weinig wordt er gekeken naar wat ze wel kunnen en wordt er zelden een oplossing gezocht zodat ze wel een stukje kunnen werken en een bijdrage leveren.
Ook werkgevers willen graag een meer actieve bemiddeling, met meer ondersteuning en eventueel opleiding voor werkzoekenden die dat kunnen gebruiken. Het doel van bemiddeling moet niet alleen zijn: snel een job vinden. Nee, het doel moet zijn mensen duurzaam aan het werk krijgen in jobs waar ze zich met plezier kunnen ontplooien en het beste van zichzelf geven, waar ze zich nuttig kunnen maken en bijdragen aan de maatschappij.
RECEPT 3 EEN AANGEPASTE ARBEIDSMARKT
Iedereen moet levenslang kunnen leren in onze huidige economie. We zien dat de doorgroeikansen en investeringen niet voor iedereen even groot zijn. Hierdoor blijven mensen soms te lang steken in slechter betaalde jobs. Er is dus een inhaalbeweging nodig om de mensen die nu minder opleiding volgen meer toegang tot bijscholing te geven.
Niet iedereen die nood heeft aan ondersteuning kan terecht in een maatwerkbedrijf of werkervaringsproject. Dat zijn mooie projecten, maar het is ook belangrijk om individueel maatwerk te bieden voor werknemers op de reguliere arbeidsmarkt. Nu er zoveel krapte is op de arbeidsmarkt hopen we dat werkgevers meer open gaan staan voor mensen die verder staan van de arbeidsmarkt en ondersteuning nodig hebben. We roepen werkgevers op om samen te zoeken naar de juiste balans tussen begrip en respect voor persoonlijke omstandigheden enerzijds en de nodige productiviteit anderzijds. Het is in ieders belang dat werkgevers zich creatief inzetten op het creëren van kansen.
